Τι είναι η ΔΕΠΥ (ADHD);
Παρακάτω επιχειρείται μια βασική περιγραφή του τι είναι η ΔΕΠΥ (ADHD). Φυσικά το συγκεκριμένο κείμενο δεν αποτελεί με κανέναν τρόπο διαγνωστικό εργαλείο, απλώς είναι μια προσπάθεια να παρουσιαστούν τα στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν γονείς και εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν μια συνθήκη και να απευθυνθούν στους κατάλληλους ειδικούς.
Η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται συχνά στην παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί στην ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη συγκέντρωση, παρορμητική συμπεριφορά και υπερκινητικότητα, οι οποίες επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου σε πολλαπλούς τομείς, όπως το σχολείο, η εργασία και οι κοινωνικές σχέσεις. Η ακριβής αιτία της ΔΕΠΥ δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά φαίνεται να σχετίζεται με γενετικούς, νευροβιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Βασικές Αρχές της ΔΕΠΥ:
- Ελλειμματική προσοχή: Δυσκολία στην παρακολούθηση λεπτομερειών, έλλειψη συγκέντρωσης σε παρατεταμένες δραστηριότητες και συχνή αφηρημάδα.
- Παρορμητικότητα: Έλλειψη ελέγχου στη λήψη αποφάσεων, διακοπή άλλων ατόμων στη συνομιλία και δυσκολία στην αναμονή.
- Υπερκινητικότητα: Συνεχής ανάγκη για κίνηση, αδυναμία παραμονής σε μια θέση και νευρικότητα.
Διαγνωστικά Κριτήρια (σύμφωνα με το DSM-5):
Για τη διάγνωση απαιτείται η παρουσία συμπτωμάτων σε δύο ή περισσότερα περιβάλλοντα (π.χ. σχολείο, εργασία, σπίτι) και η επίδρασή τους στη λειτουργικότητα του ατόμου. Οι κύριες κατηγορίες περιλαμβάνουν:
- Ενδεικτικά συμπτώματα έλλειψης προσοχής (τουλάχιστον 6 για παιδιά ή 5 για ενήλικες, για διάστημα άνω των 6 μηνών):
- Συχνά δεν δίνει σημασία στις λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας.
- Έλλειψη συγκέντρωσης σε δραστηριότητες.
- Φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλούν.
- Δεν ακολουθεί οδηγίες και δεν ολοκληρώνει εργασίες.
- Δυσκολία στην οργάνωση.
- Αποφεύγει ή δυσφορεί σε δραστηριότητες που απαιτούν πνευματική προσπάθεια.
- Συχνά χάνει αντικείμενα.
- Εύκολα αποσπάται από εξωτερικά ερεθίσματα.
- Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες.
2. Ενδεικτικά συμπτώματα υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας (τουλάχιστον 6 για παιδιά ή 5 για ενήλικες, για διάστημα άνω των 6 μηνών):
- Συχνά κουνά τα χέρια ή τα πόδια ή στριφογυρίζει στην καρέκλα.
- Σηκώνεται όταν πρέπει να μείνει καθιστός.
- Τρέχει ή σκαρφαλώνει σε ακατάλληλες καταστάσεις.
- Αδυνατεί να παίξει ήσυχα.
- Συχνά δείχνει ότι είναι “σε κίνηση”.
- Μιλά υπερβολικά.
- Διακόπτει ή ενοχλεί άλλους.
- Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
Η διάγνωση γίνεται από ειδικό (ψυχολόγο, παιδοψυχίατρο ή νευρολόγο) μέσω συνεντεύξεων, σταθμισμένων ερωτηματολογίων και παρατήρησης της συμπεριφοράς του ατόμου.