«Δεν είμαι σίγουρη αν υπάρχει»: Ανακαλύπτοντας το θετικό πρόσωπο της ΔΕΠΥ στην εφηβεία
Πρόσφατα μίλησα με μια έφηβη 15 χρονών, διαγνωσμένη, από παιδοψυχίατρο, με ΔΕΠΥ. Τη ρώτησα ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζει. Η απάντηση ήρθε άμεσα: «Να μου νευριάζουν ή να τσακώνομαι, επειδή αφαιρούμαι, χάνομαι στις σκέψεις μου, και μπορεί να μην ακούω. Είναι ήδη τόσο έντονα τα συναισθήματα… Οπότε να τσακώνεσαι με ανθρώπους που αγαπάς, για κάτι που δεν κάνεις επίτηδες, το κάνει πολύ πιο δύσκολο». Στη συνέχεια τη ρώτησα τι είναι αυτό που απολαμβάνει περισσότερο ως άτομο με ΔΕΠΥ. Εκεί δίστασε. «Δεν είμαι σίγουρη αν υπάρχει», μου είπε. Μου περιέγραψε μερικά στοιχεία, αλλά με αβεβαιότητα. Δεν ήξερε αν ήταν πράγματι χαρίσματα συνδεδεμένα με τη ΔΕΠΥ της ή απλώς κάτι που συμβαίνει τυχαία.
Αυτή η στιγμή ανέδειξε κάτι μεγαλύτερο: Πόσο δύσκολο είναι για έναν έφηβο με ΔΕΠΥ να αναγνωρίσει τις δυνατότητές του, όταν το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας εστιάζει σε αυτό που δεν πηγαίνει “καλά”. Όταν η ενίσχυση περιστρέφεται γύρω από το τι πρέπει να διορθωθεί, αντί για το τι μπορεί να αξιοποιηθεί.
Η ΔΕΠΥ δεν είναι μόνο διάσπαση, παρορμητικότητα, ή ένταση. Είναι, επίσης, φαντασία, συναισθηματικό βάθος, δημιουργικότητα, σύνδεση, επιμονή όταν κάτι έχει νόημα. Είναι τρόπος να βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά. Όχι χωρίς δυσκολίες — αλλά με πτυχές που μπορούν να ανθίσουν, αν τις αναγνωρίσει και ο ίδιος ο έφηβος.
Το coaching με εφήβους που έχουν ΔΕΠΥ δεν είναι «διορθωτικό». Είναι μια διαδικασία εξερεύνησης:
– Ποιος είμαι πέρα από τις δυσκολίες;
– Πότε λειτουργώ καλύτερα;
– Τι με κάνει να νιώθω ικανός/ή;
– Πώς μπορώ να χτίσω πάνω σε αυτό;
Έχω δει εφήβους να ανακαλύπτουν ότι η ενσυναίσθησή τους είναι πηγή δύναμης.
Να βρίσκουν τρόπους να διαχειρίζονται την παρορμητικότητα με χιούμορ και ειλικρίνεια.
Να αξιοποιούν τη γρήγορη σκέψη τους σε δημιουργικά project ή στη σύνδεση με άλλους.
Η ερώτηση δεν είναι μόνο «πώς να μειώσουμε τη δυσκολία», αλλά και:
Πώς να ενισχύσουμε αυτό που ήδη υπάρχει;
Πώς να δώσουμε φωνή σε αυτό που ίσως δεν έχει ερωτηθεί ποτέ;
Γιατί όταν ένας/μια έφηβος με ΔΕΠΥ βλέπει τον εαυτό του/της ολοκληρωμένα, δεν αποφεύγει απλώς τη σύγκρουση ή την απόσυρση.
Αποκτά πυξίδα.
Και αυτό από μόνο του, αλλάζει πολλά.